Röntgen filminde, topuk dikeni 1 - 1,5 cm kadar çıkıntı şekilde görülebilir.  Röntgende görünür kanıt olmadığında durum bazen "topuk dikeni sendromu" olarak isimlendirilebilir.

Topuk dikeni altta yatan bir sağlık sorununa bağlı olarak gelişebileceği gibi bağımsız olarak da görülebilir. Topuğun önünde ayak kemerinin hemen altında ya da topuğun arkasında bulunabilir. Topuğun arkasında gelişen topuk dikeni sıklıkla aşil tendonunun iltihaplanması ile ilişkilendirilir. Aşil tendiniti olarak bilinen bu iltihabi durumda ayağın ön kısmına basınç uygulanması hassasiyet ve topuk ağrısında artışa neden olur. Topuğun ön kısmında görülen topuk dikeni ise sıklıkla plantar fasiit ile ilişkilidir. Plantar fasiit, ayağın altından geçen ve topuk kemiğini ayak parmaklarına bağlayarak plantar fasya adı verilen fibröz bağ dokusunun ağrılı bir iltihabıdır.

Topuk Dikeni Neden Olur? 

Topuk mahmuzları, topuk kemiğinin alt kısmında birkaç ay boyunca kalsiyum birikmesi meydana gelince oluşur. 

Yumuşak doku tendonları, kaslar veya plantar fasyanın kronik olarak gerilmesi ve tekrar tekrar yırtılması sonucu oluşan lokal iltihabi süreç, kalsiyum birikmesinin yaygın bir nedenidir. Plantar fasya topuk kemiğini ayak parmaklarına bağlayan bağ dokusu şerididir. Topuk dikeni, özellikle uzun koşu ve atlama yapan sporcular arasında yaygındır.

Topuk dikeni için risk faktörleri şunları içerir:

Topuk kemiğine, bağlara ve topuk yakınındaki sinirlere aşırı stres uygulayan yürüyüş anormallikleri

Özellikle sert yüzeylerde tempolu yürüyüş veya koşu

Uyumsuz veya kötü giyilmiş ayakkabılar, özellikle uygun kemer desteği olmayanlar

Aşırı kilo ve obezite

Plantar fasiit ile ilişkili diğer risk faktörleri şunlardır:

İlerleyen yaş, plantar fasyanın esnekliğini azaltır ve topuğu koruyan yağ yastığını incelterek riskte artışa neden olur.

Kadınlarda daha sıktır.

Topuğa darbe almak ya da ayak burkulması gibi nedenlerle ayakta yumuşak doku hasarı topuk dikenine yol açabilir.

Şeker hastalığı

Günün çoğunu ayakta geçirmek

Sık sık ve kısa süreli, aşırı fiziksel aktiviteler yapmak

Düz tabanlık veya yüksek ayak kemerine sahip olmak

Topuk dikenine neden olabilecek bazı tıbbi durumlar da vardır. Bu durumlar şunları kapsar:

Reaktif artrit (Reiter hastalığı)

Ankilozan spondilit

Diffüz idiopatik iskelet hiperostozu

Plantar fasiit

Aşil tendiniti

Topuk Dikeni Belirtileri Nelerdir? 

Topuk dikeni sıklıkla herhangi bir belirti vermez. En sık görülen şikâyetler aralıklı veya kronik ağrıdır. Özellikle topuk dikeninin oluşum noktasında iltihaplanma meydana gelirse özellikle yürürken ya da koşarken ağrı görülebilir. Genel olarak, ağrının nedeni topuk dikeni değil, bununla ilişkili olan yumuşak doku yaralanmasıdır.

Birçok insan, topuk dikeni ve plantar fasiitte görülen ağrıları sabah ilk ayağa kalktıklarında ayak tabanlarına bıçak saplanması veya iğne batması şeklinde tarif eder. Ağrı daha sonra rahatsız edici bir acıya dönüşür. Genellikle uzun süre oturduktan sonra ayağa kalkıldığında keskin ağrı geri döner. Topuk dikeninde görülen diğer belirtiler şunları içerebilir:

Topuk önünde inflamasyon ve şişlik

Etkilenen bölgede ve çevresinde ısı artışı

Topuk altında küçük, çıplak gözle görülebilen kemik benzeri çıkıntı

Çıplak ayakla yürümeyi zorlaştıran topuk altındaki hassasiyet

Topuk Dikeni Nasıl Anlaşılır? 

Topuk dikeni olduğu düşünülen belirti ve şikâyetlerle sahip bireylerde tanı için ayak röntgeni çekilebilir. Kemik çıkıntının röntgen filminde görülmesi, topuk dikeni varlığından emin olmanın tek yoludur. Bazı insanlarda hiçbir belirti görülmediği için, topuk dikeni sadece başka bir nedenden dolayı röntgen çekilmesiyle keşfedilir.

Topuk Dikeni Tedavisi Nasıl Yapılır? 

Topuk dikeni tedavisinde amaç ayağa binen basıncı azaltmak, ağrı ve iltihabı kontrol altına almak, doku iyileşmesini teşvik etmek ve yumuşak dokuların esnekliğini artırmaktır. Topuk dikeni için yapılan tedaviler şunları içerebilir:

İstirahat. Bol miktarda istirahat ayağa uygulanan baskıyı azaltarak etkilenen bölgedeki iltihabi durum ve ilişkili ağrı ve şişliğin azaltılmasına yardımcı olabilir.

Buz tatbiki. Buz tatbiki iltihabı baskılayarak ağrı ve şişliği azaltmaya yardımcı olabilir.

Ortez kullanımı. Bu amaçla kullanılan halka şeklindeki tabanlıklar topuktaki baskıyı almak için ayakkabının içine yerleştirilerek kullanılır.

Gece ateli ve alçıları

Germe egzersizleri

Fizik tedavi

Darbe emici spor ayakkabı giymek. Ayaktaki yumuşak dokulara uygulanan basıncı hafifletmeye ve ağrıyı azaltmaya yardımcı olabilir.

Antienflamatuar ilaçlar. İltihabi süreci baskılayarak şişliği azaltmaya yardımcı olur.

Ekstrakorporeal şok dalgası tedavisi (ESWT). Yüksek enerjili ses dalgaları ilgili bölgeye yönlendirilerek plantar fasyadaki hasarın iyileşmesi teşvik edilir.

Proloterapi. Hasarlı yumuşak dokuya dekstroz gibi tahriş edici bir ajan enjekte edilerek iyileşme süreci uyarılır.

PRP. Kişinin kendi kanından elde edilen doğal bir madde topuk bölgesine enjekte edilir. Bu uygulama doku iyileşmesini hızlandırır.

Akupunktur. Vücudun belirli bölgelerine batırılan steril iğneler ya da lazer ışınları vücudun iyileşme ve tamir mekanizmalarını uyarır.

Steroid enjeksiyonları. Etkilenen bölgedeki şişliği ve ağrıları azaltır.  Antienflamatuar ilaçların yeterli olmaması durumunda kullanılan daha güçlü ilaçlardır.

Ameliyat. Nadir durumlarda, topuk dikenini çıkarmak için ameliyat gerekebilir.  Çoğu olguda diğer tedaviler yeterlidir ve ameliyata gerek kalmaz.

Topuk dikeni iltihaplı bir artrit türü nedeniyle gelişmişse, altta yatan durumun tedavisi ile şikâyetler gerileyebilir.

Topuk Dikeni İlacı 

Topuk dikeni için geliştirilmiş özel bir ilaç yoktur. Tedavide kullanılan ilaçlar iltihabi süreci baskılayarak ve doku iyileşmesini hızlandırarak şikâyetleri kontrol altına almaya yardım eder. Bu amaçla kullanılan ilaçlar şunları içerir:

Ağrı kesici ve iltihap giderici ilaçlar: İbuprofen, naproxen gibi ilaçlar doktor kontrolünde ağız yoluyla alınabilir.

Krem, merhem ve jeller: İltihap giderici ve ağrı kesici krem, jel ya da merhemler faydalı olabilir.

Steroid enjeksiyonları: Diğer tedaviler ile yaramazsa ameliyat düşünülmeden önce hasta bölgeye steroid enjeksiyonları denenir.

Topuk Dikeni Ameliyatı

Hastaların %90'ından fazlası cerrahi olmayan tedavilerle iyileşir. Diğer tedaviler 9 ila 12 aylık sürenin sonunda şikâyetleri tedavi edemezse, ağrıyı hafifletmek ve hareket kabiliyetini iyileştirmek için ameliyat gerekebilir. Cerrahi teknikler şunları içerir:

Plantar fasyasının serbest bırakılması

Topuk dikeninin çıkarılması

Ameliyat için uygun adayları belirlemek için ameliyat öncesi muayene ve testler yapılır. Ameliyat sonrası ise istirahat, buz tatbiki, ayağın yükseltilmesi gibi doktorun talimatlarına uyulması gerekir. Bazı durumlarda, hastaların ameliyat sonrası bandaj, atel, atma, cerrahi ayakkabı, koltuk değneği veya baston kullanması gerekebilir. Topuk dikeni ameliyatının olası komplikasyonları arasında sinir ağrısı, tekrarlayan topuk ağrısı, alada kalıcı uyuşukluk, enfeksiyon ve skar adı verilen sert yara izi bulunur. Ek olarak, plantar fasya serbestleştirilme işlemi sonrası ayak krampları, stres kırıkları ve tendinit riski vardır.