Aliya İzzetbegoviç, 1925 yılında Bosanski Šamac'ta dünyaya geldi. İslami duyarlılığa sahip bir ailede yetişen İzzetbegoviç, Saraybosna’da bir Alman lisesinde eğitim aldı. Lise yıllarında bilim ve disiplini ön planda tutarak öne çıkan İzzetbegoviç, başarıları ve İslamî konulara olan ilgisiyle dikkat çekti. Henüz 16 yaşında, arkadaşlarıyla birlikte Müslüman Gençler Kulübü’nü (Mladi Muslimani) kurarak dinî konuları tartışmaya başladılar ve bu kulüp zamanla çeşitli eğitim ve hayır faaliyetlerine öncülük etmeye dönüştü. İkinci Dünya Savaşı sırasında ise ihtiyaç sahiplerine yardım etme faaliyetleri yürüttü.

Savaşın Gerçekleri ve Müslümanları Koruma Çabası

İkinci Dünya Savaşı sırasında Bosna'da 100 bin Müslümanın şehit edilmesi, bölgedeki savaş koşullarının ciddiyetini gözler önüne serdi. Bu dönemde kurulmuş olan Müslüman Gençler Kulübü, savaş şartları altında önemli faaliyetler gerçekleştirerek dikkatleri üzerine çekti. 1946 yılında Yugoslavya'nın yeniden bağımsızlığını ilan etmesiyle, ülkedeki siyasi yapı değişti; bağımsızlık sonrası yönetimi ele geçiren Komünist Parti, dinlerin toplumsal hayattaki etkisini azaltmaya yöneldi.

Komünist Rejime Direniş

Aliya İzzetbegoviç, politik İslamı savunduğu için 1949 yılında İslamcılıkla suçlanarak hapse girdi ve beş yıl hapis cezası aldı. İzzetbegoviç’in sıkıntıları, 1953’te Tito’nun iktidara gelmesiyle daha da arttı. Ancak, 1974'te yeni hazırlanan anayasa, dinî kurumların yeniden işlev kazanmasına olanak sağladı ve bu durum Müslümanlar arasında bir uzlaşı ortamı oluşturdu. 1980’de Tito’nun ölümü sonrası meydana gelen siyasi belirsizlik, federasyon içinde kısmi bir demokratikleşme sürecini başlattı.

“İslamî Manifesto” ile Gelen Yankı

Aliya İzzetbegoviç’in oğlu, 1983’te babasının makalelerini “İslamî Manifesto” adıyla bir kitapta topladı. Bu yayın, geniş yankılar uyandırdı. Hükümet, bu gelişmeye tahammül edemeyerek İzzetbegoviç’i radikal İslamî bir cumhuriyet kurmaya çalışmakla suçlayarak tutukladı. İzzetbegoviç, mahkemede “hakim sistemi değiştirmek ve Bosna-Hersek’i İslamî devlete dönüştürmek” ithamıyla yargılandı ve 14 yıl hapis cezasına mahkum edildi. Ancak bu durum, kitabının daha fazla duyulmasına ve etki alanının genişlemesine sebep oldu. Müslümanlar, İzzetbegoviç’in eserlerini edinmeye çalışarak onun düşüncelerini benimsemeye yöneldiler.

Aliya İzzetbegoviç, hayatı boyunca birçok zorlukla mücadele etmiş, inandığı değerlere sıkı sıkıya sarılmış ve Bosna-Hersek tarihindeki rolüyle hafızalara kazınmış bir liderdir.

BOSNA MAKÛS TALİHİNİ YENİYOR

Bosna-Hersek, 1990'lı yılların başında bağımsızlık hareketinin başladığı bir döneme girdi. 1 Mart 1992 tarihinde gerçekleştirilen referandumda halkın %62,8'inin bağımsızlık yönünde oy kullanmasının ardından Bosna-Hersek, Yugoslava Sosyalist Federal Cumhuriyeti'nden ayrıldığını ilan etti. Ancak bu adımın hemen ardından Sırplar, Bosna-Hersek yönetimindeki Müslümanlara karşı savaş başlatarak büyük bir katliam hareketi başlattılar.

Batı Ülkeleri Bosna-Hersek Müslümanlarını Yalnız Bıraktı
Hırvatistan ve Slovenya'nın bağımsızlık mücadelesine destek veren Avrupa ülkeleri ve ABD, Bosna-Hersek'i Sırp saldırılarından korumak için harekete geçmedi. Bosna-Hersek Müslümanları, silah yönünden son derece zayıf kaldıkları için Sırpların saldırılarına karşı koyamadı.

1 Milyon Müslüman Göçe Zorlandı
Sırplar, Bosna-Hersek'in önemli şehirlerini işgal ederek yaklaşık 1 milyon Müslümanı zorla göçe tabi tuttu. Savaşın getirdiği yıkım, birçok cami ve tarihî eserin yok olmasına sebep oldu. Barış için yapılan görüşmeler de sonuç vermedi.

Savaşta Can Kaybı 250 Bini Aştı
1994 yılı sonunda, Bosna-Hersek'teki iç savaşta ölenlerin sayısı 250 bini geçerken, göç edenlerin sayısı 1 milyonu aştı. Bosna-Hersek Cumhurbaşkanı Alija İzetbegović, güçlü Sırplarla savaşa girmemek için temkinli bir politika izledi.

Dayton Anlaşması ile Savaş Sona Erdi
Müslüman halklar, Bosna-Hersek Müslümanlarının direnişine destek verdiler. Ancak, savaşın son aşamasında Sırpların taleplerini kabul etmeye zorlandılar. Bu koşullar altında İzetbegović, 1995 yılında ABD tarafından dayatılan Dayton Anlaşması'nı kabul etmek zorunda kaldı. Anlaşma ile Bosna-Hersek topraklarının %51’i Müslümanlara ve Hristiyan Hırvatlara, %49’u ise Sırplara verildi. Ayrıca Müslümanlara ellerindeki silahları imha etme ve ABD patentli silahları satın alma zorunluluğu getirildi.

Aliya İzzetbegović'in Vefatı ve Mezarı
Aliya İzzetbegović, 19 Ekim 2003’te hayatını kaybetti. İzzetbegović, vefatından önce kendisi için hazırlanan büyük anıt mezardan vazgeçerek, Saraybosna’daki Kovaçi Şehitliği’nde, mütevazi bir mezarda gömülmek istedi. Mezarı üzerinde yazılı olan "Her şeye kadir olan Allah’a yemin ederim ki köle olmayacağız" sözü, onun mücadelesinin ve Boşnak halkına bıraktığı en önemli tavsiyelerin başında geliyor. “Bilge Kral” lakabıyla tanınan İzzetbegović, hayatı boyunca Bosna Müslümanları için savaşmıştır.(islam ve ihsan)