Köpeklerle teması olan insanların, kendilerini ve köpeklerini zoonoz ve antropozoonoz hastalıklara karşı korumaları, bunun için de hastalıklar hakkında bilgi sahibi olmaları gerekmektedir. Hijiyenik ve koruyucu tedbirlerin zamanında alınması halinde korkacak bir durum yoktur.
Köpeklerden İnsanlara Geçen Önemli Hastalıklar:
Kuduz
Pek çok hayvan türünün maruz kaldığı (atmaca, şahin, gibi kuşlar da dahil) ve hayvanlarla birlikte insanları da tehdit eden en önemli ölümcül hastalıklardan biridir. Hayvanlardan insanlara, hasta hayvanın salyasının, ısırılmak veya derideki yaralara teması suretiyle bulaşır. Hasta hayvanlarda durgunluk, salya akıntısı, bakışlarında bulanıklık ve gözlerde içe dönük bir bakış vardır. Bu gün için köpeklerde görülen kuduz olayları, daha çok sakin seyreden, şiddetli belirti göstermeyen tarzdadır ve oldukça nadirdir.
Leptospiroz
Kan parazitlerinin sebebiyet verdiği ve köpeklerden insanlara geçen bir hastalıktır. Hastalığın bulaşmasında en önemli etken, tüm fare türleridir. Hastalık belirtileri ise hem köpeklerde hem de insanlarda farklı yoğunluklarda da olsa aynıdır. Bazı enfeksiyonlarda rutubet ve rutubetli yerler, durgun sular, bataklıklar çok önemli rol oynar. Hastalığın bulaşması direkt ısırılma suretiyle olabileceği gibi, yukarda belirtilen yerlerde hayvanlarla birlikte bulunulduğunda, temasla veya hastanın idrarına bulaşmış yiyeceklerle veya hasta hayvanın idrarının derideki yaraya teması ile olabilmektedir.
25 yıl öncesine kadar hastaların % 90’dan fazlası ölmekte iken bugün zamanında yapılan müdahale ile hastalar kurtulmaktadır.
Leptospiroz Belirtileri
Hastalığın iki seyir şekli vardır. Birincisi daha çok genç köpeklerde görülür. Hastalarda geçici ateş, bitkinlik, iştahsızlık, ayrıca safra renkli kusma, kir renginde dışkıa ve yeşil renkte idrarla karakterize olur. Bunun dışında mukoza ve deride gittikçe artan sarılık göze çarpar. Hastalar süratle zayıflar, 8 ila 15 gün içinde de ölür . İkinci şekilde de, birincisine benzer belirtiler görülür. Aniden ateş 41 C dereceye çıkar, ancak kısa sürede normale iner. Hasta düşkün, bitik ve iştahsızdır . İnatla birbirini takip eden ve bazen de kanlı olan kusma görülür. Dil mavi bir renk alır. Ağızda koku, kanda üre artar, hastalar süratle zayıflar koma haline girerler ve ölürler. Her iki seyir şeklinin aynı anda görüldüğü vakalar da vardır.
Leptospirozdan Korunma
Köpeklerin aşılatılmasına özel önem verilmeli, ayrıca sebze meyve gibi gıdalar çiğ olarak tüketilirken mutlaka iyice yıkanmalı, köpekler ile temasta ise hijiyenik önlemlere riayet edilmelidir.
Toksoplazma Gondii
Hayvanlardan insanlara geçebilen orak şeklindeki kan parazitlerinin neden olduğu zoonoz hastalıktır. Hastalık belirtisi ağır veya hafif olabilir. Canlı ne kadar genç ise tüm sonuçlarıyla birlikte toksoplazma tehlikesi o kadar fazladır. İnsanlar için ortaya çıkan en büyük tehlike, yeni doğan bebekler ve küçük çocuklarda zeka geriliğidir. Toksoplazma dünyanın en yaygın bulaşıcı hastalığıdır. Bu paraziti taşımayan kuş veya memeli hayvan neredeyse yok gibidir. Ancak hastalık belirtisi başka bir enfeksiyonla birlikte ortaya çıkar.
Parazit insanlara daha çok, çiğ tüketilen domuz ve koyun etleri ve kedi dışkısı ile bulaşır. Kedi beslenirken özel hijyen tedbirleri alınmalıdır. Tedavi için geliştirilmiş ilaçlar mevcuttur.
Tüberküloz (Antropozoonoz)
Günümüzde kökü kazınsa da tüberküloz için burada dikkati çekecek en önemli olay hastalığın, köpeklere, insanlardan bulaşmasıdır; yani bir antropozoonoz hastalıktır. O nedenle köpeğimizde tüberküloz görüldüğü zaman aile fertlerinde veya köpekle teması olan diğer fertlerde tüberküloz şüphesi olasıdır. Çok ileri aşamada değil ise köpeklerin de tedavisi mümkündür.
Leishmania
Köpeklerde deri ve iç organlarda seyreden bulaşıcı bir hastalıktır. Deri şeklinin etmeni olan L. Tropika insanlarda şark çıbanı denilen hastalığın da etmenidir. Deride seyreden burun, kulak ve göz kapakları etrafı ile kulak içi ve ayaklarda önce kabarcıklar şeklinde başlayan ve sonra yara şekline dönüşen gelişmeler görülür. Bulaşma Phlebotomus türünden küçük sarı renkli tatarcıklarla olur. Önce hastalığı taşıyan tatarcıklarla mücadele edilmeli ve veteriner hekimin tavsiyeleri uygulanmalıdır. Leishmania şüphesi olan köpeklere temas ederken kesinlikle hijyen kurallarına dikkat edilmedir.
Uyuz
Köpeklerde ve insanlarda yuvarlak tür bir uyuz böceği tarafından meydana getirilen ve şiddetli kaşıntıya neden olan bir hastalıktır. Hastalık etmeni köpekte Sarkoptes canis, insanda ise Acarus scabiei adı verilen uyuz böceğidir. Köpek uyuzu insana, insan uyuzu da köpeğe bulaşabilir. Ancak yaygınlaşması, asıl canlıda yani köpeğinki köpekte, insanınki insanda olur. Uyuz böceğinin ömrü 18 gündür. Köpekten insana geçen uyuz herhangi bir müdahale yapılmasa bile en çok 18 günde yok olur. Şayet insanın özellikle kol bölgesinde akşamları artan kaşıntılar başlarsa uyuz bulaşmış demektir. Uygun ilaçlarla 2 ila 3 kez yıkama yapıldığında iyileşecektir.
Tenya (Echinococcus)
En çok korkulan tenya türü olan ekinokokların ara konakçıları sığır, koyun, keçi, at, domuz ve insandır. Kistler genellikle karaciğer ve akciğerde, nadiren de diğer organlarda oluşurlar. Kasaplık hayvanların kesim artıkları uluorta bırakılmamalı ve köpeklerin bunlara ulaşması engellenmelidir. Özellikle köpeklerle çok ilgilenenlerin hijiyenik tedbirlere önem vermeleri, ellerini sürekli temiz tutmaları gerekmektedir. Aksi halde bulaşma olabilir ve tekrarlayabilir. İnsanlarda kist oluşumu nadir olmakla beraber kırsal kesimde zaman zaman görülebilmektedir.
Dışkıda pirinç tanesi benzeri oluşumlar varsa bunlar ekinokoktur. Bu durumda çok dikkatli olunmalı hijyen kurallarına uyulmalıdır.
Bağırsak Parazitleri (kıl kurdu-tenya)
Köpeklerden insanlara ağız yoluyla bulaşır. Köpeğin dışkısının değdiği yiyeceklerle bulaşma olur. Alınan yumurtalardan insan bağırsağında kurtçuklar oluşmakta, buradan vücudun diğer kısımlarına geçerek kapsül teşekkül ettirmektedir. Köpeklerin iç ve dış parazitlere karşı periyodik olarak ilaçlanması, sorunu büyük ölçüde çözecektir.
Mantar Hastalıkları ( Saçkıran ve Trichopytie )
İnsan ve hayvanları tehdit eden Trichophyton ve Microsporum türü mantarların oluşturduğu deri hastalığıdır. Genç köpekler daha çok maruz kalırlar. Deride iri, yuvarlak, esmer, sarı renkte ve sürtünmekle dökülen kabuklar meydana gelir. Kabukların altı irinli ve iltihaplıdır. Derilerin kılları zamanla dökülür ve kırmızı, kılsız lekeler vücudu kaplar. Veterinerce yapılan hem dahili hem harici müdahale ile önüne geçilir. Hijyen kurallarına uyulmadığı takdirde insanlara da geçebilmektedir. Köpeğimizde bu belirtiler görülüyorsa mutlaka bir veteriner hekime götürmelisiniz.
Hayvanlarımızın bakımlı ve sağlıklı olması gereğini kendi sağlığımız için de önemli olduğunu unutmamalıyız. Hayvanlarımızın periyodik olarak göz, kulak ve tırnak bakımını ihmal etmemeli, köpeklerimizi en az haftada bir kez uygun fırça ve tarak ile temizlemeliyiz. Temizliğine dikkat edilmesi köpeklerin sık banyo yaptırılması anlamına gelmez. Temizlikte kullanılan sabun, şampuan ve benzeri malzemeler köpeklerde deri kurumalarına ve deri çatlaklarına sebep olur. Ayrıca çamaşırda ve bulaşıkta kullanılan temizlik maddeleri, köpek temizliğinde kesinlikle kullanılmamalıdır.
(Dost Derneği)