FODMAP diyeti nedir?
Hassas bağırsak sendromu (irritabl bağırsak sendromu) özellikle batılı ülkelerde her geçen gün yaygınlaşıyor. Yanlış yaşam alışkanlıklarının da davetiye çıkardığı hastalık; karın şişkinliği, karın ağrısı, gaz sancısı ve dışkılamada sürekli değişiklik olarak kendini gösterir. Modern çağın hastalığı hassas bağırsak sendromu ya da tıbbi adıyla irretabl bağırsak sendromu; karın şişliği, karın ağrısı, dışkılama değişikliği gibi belirtilerle kendini gösterir. Hassas bağırsak sendromu kapısını çaldığı kişinin yaşam kalitesini son derece düşürür. Örneğin ishal baskın formda kişinin yaşam biçimi tümüyle değişir, evden çıkamaz, sürekli dışkılama nedeni ile işyerinde devamlılık açısından zorluk yaşar, işine-okuluna gidemez hale gelir, sosyal aktiviteleri kısıtlanır. Devamlı karında huzursuzluk, şişkinlik, aşırı gaz, karında guruldamalar hastaya iş ve özel yaşamında büyük zorluk çıkarır. Buna karşın bu belirtiler çölyak, kanser, safra kesesi, pankreas hastalıkları ve gıda duyarlılıklarında da görülebilir. Bu nedenle mutlaka hastanın öyküsü dışında laboratuvar ve radyolojik tetkiklerle tanının kesinleştirilmesi gerekir.
Hassas bağırsak sendromu neden olur?
Batılı ülkelerde sık görülen, ülkemizde de pek çok kişinin karşı karşıya kaldığı hassas bağırsak sendromunun nedenleri kesin olarak bilinmemekle birlikte yanlış yaşam alışkanlıkları ve stres hastalıkta önemli rol oynar. Uzun süredir izlenen bir hasta bir gün muayene için geldiğinde yakınmalarının kalmadığını, tamamen düzeldiğini söyledi ve ekledi; ‘üç gün önce çok stresli olan işimi bıraktım!’ Kısaca yüz gülüyorsa, mutluysak bağırsak da mutlu, suratımız asıksa bağırsaklarımız da huzursuz oluyor diyebiliriz. Bu da psikolojik faktörlerin, stres, anksiyete ve depresyonun hassas bağırsak sendromu belirtilerini ortaya çıkarabildiğini gösterir.
Hassas bağırsak sendromuna karşı bu besinlerden kaçının
Hassas bağırsak sendromunun tedavisinde diyet çok önemli yer tutar. Bol lifli beslenilmesi ve oda sıcaklığında su tüketilmesi gerekirken alkol, kafeinli içecekler ve aşırı yağlı gıdalardan uzak durulması çok önemli. Toplumumuzda laktoz intoleransı yüzde 40'tır, o nedenle süt ve süt ürünlerinin kesilip tedavi sonucunun değerlendirilmesi gerekir. Aşırı yağlı, laktoz içeren içeceklerden kaçınılmalı, alkol tüketilmemeli. Arpa, yulaf, çavdar ve buğday içeren besinlerde bulunan gluten duyarlılığı varsa, glutensiz diyete geçilmelidir.
FODMAP diyetini uzmana danışarak uygulayın
Son zamanlarda düşük FODMAP diyeti ile hassas bağırsak sendromunda başarılı sonuçlar alınabiliyor. Ancak bu diyetin uzmana danışılarak uygulanması gerekir. Diyette; fruktoz (meyveler, bal, yüksek fruktoz içeren mısır şurubu), laktoz (süt ve süt ürünleri, peynir, yoğurt), fruktan (buğday, soğan, sarımsak), galaktan (mercimek, kuru fasulye, soya fasulyesi), poliol (tatlandırıcılar, kayısı, kiraz, avokado, şeftali, nektarin) kısıtlanır. Bu besin maddeler bağırsaktan su çeker, sindirilemez, bakteriler tarafından fermente edilirler. Gaz, karın şişliği, ağrı, spazmlara, dışkılama düzensizliklerine yol açabilirler. Bu nedenle düşük FODMAP diyeti hassas bağırsak sendromu hastalığında faydalı olabilir.
Hassas bağırsak sendromu uzun seyirli bir hastalık
Kişinin spor yapması, hobiler edinmesi ve kendi kendine zaman ayırması da hassas bağırsak sendromu belirtilerini ortadan kaldırabilir. Tedavide başarının temel şartı hasta ile hekimin uyumlu olması, hastanın başka organik bir hastalığı olmadığına kesin olarak ikna edilmesidir. Hassas bağırsak sendromunun uzun seyirli, sabır isteyen bir hastalık olduğu mutlaka hastaya anlatılmalıdır.